عشایر و دنیای دیزاین
رابطهی عشایر و دیزاین را میتوان در دو جنبهی کلی تعریف کرد. بخش سازهها و ابزار مورد استفاده خودشان و بخش صنایع دستی و محصولاتی که برای کسب درآمد به دیگران عرضه میکنند.
از هزاران سال پیش، انسانها برای حفظ خود از سرما و گرما، به سازههایی چادری با پوششی از پوست حیوانات روی آورده بودند. از همان زمان تاکنون عشایر با توجه به سبک زندگی متفاوتشان با چالشهای طراحی متفاوتی هم مواجه میشدند. بعضی از آنها در عین تجربه زندگی در چادر، قبیله را در مراتع حاصل خیز و معمولا نزدیک به شهرهای آبادتر مستقر میکردند و لزوما با تغییر فصول جابجا نمیشدند. چوپانی میکردند و صنایع دستی خود را برای فروش به شهر میبردند. این سبک زندگی سبب شده بود تا چادرهایشان بزرگ، دارای سازه کامل تر، و نزدیک به مسکن یکجا نشینان باشد.
اما بعضی عشایر سبک زندگی متفاوتی دارند. آنها امروزه هم با تغییر فصول ییلاق و قشلاق میکنند و کمتر وابسته به یک مکان ثابت اند. در پی همین رویکرد، چادرهایشان، بیشتر از اتصال پارچه هایی به تیرها و بندها تشکیل میشوند و برای جابجایی دردسر کمتری ایجاد میکنند. مساله مسکن عشایر و قبایل در مناطق مختلف جهان، معمولا با توجه به چالشها، نیازها و امکانات دراختیارشان پاسخهای گوناگونی داشته است. در بعضی مناطق باران خیز، چادرها مخروطی شکل بوده اند.
در مناطق آفریقایی، استفاده از انواع گیاه، چوب و خاک و گِل، سازهها را شکل داده اند. در مناطق سرد و قطبی، خانه های برفیِ اسکیموها و در برخی مناطق کوهستانی و دشتها، انواع سازههای چادری پوشیده از پارچه، پشم یا پوست حیوانات، محل آسایش انسان ها شده اند. بعضی برای حفاظت از گزند حیوانات بر پایههای چوبی و با فاصله از زمین برپا میگشتند و بعضی مقاوم تر بوده و از لایهها و متریال های مختلف تشکیل میشدند.
چادر عشایر مغول و ترک که یورت نام دارد، دارای سازه ای جمع شونده بود، و در مرکز آن دریچه ای به عنوان نور گیر و دودکش در نظر گرفته شده بود که اجاق آشپزی زیر آن قرار داشت. امروزه هم با الهام از این چادرها، سازهای مختلفی طراحی شده است که در هرکدام جنبهای از سازههای سنتی، بیشتر مورد توجه بوده است. مثلا بعضی ساختمانها ثابتاند اما از فرم و روش تهویه این چادرها ایده گرفته اند، و بعضی دیگر ملهم از انواع سازههایشان هستند. برخی هم بیشتر از دغدغههای فرمی به دنبال عملیتر کردن ایدهی "خودت بساز!" در طراحیهایشان بودهاند به گونهای که دانشآموزان در یک اردو، یا اعضای یک خانواده در سفر، بتوانند خودشان سازهای هرچه باکیفیت تر را برپا کنند.
جالبتر آنکه حتی ایده خانههای قابل حمل هم از گذشته و از دنیای چادرها وجود داشته و گاهی با استفاده از حیوانات، چادرهایی برپا شده بر گاری و چرخها را جابجا میکردهاند.
افزودن دیدگاه جدید